Een pandemie van desinformatie

Onlineplatforms zoals YouTube, Facebook, Instagram, LinkedIn, TikTok en Twitter vervullen een centrale rol bij het bestrijden van schadelijke informatie waaronder hate speech en terroristische propaganda. Meer recentelijk is daar ook desinformatie bij gekomen. Dit beleid brengt  democratische dilemma’s met zich mee. Waar liggen de grenzen aan de vrijheid van meningsuiting – van ‘gewone’ burgers en van politici – en hoe en door wie worden die grenzen precies bepaald?

Met de Covid-19-pandemie is het bestrijden van desinformatie één van de topprioriteiten geworden. Dit is ook terug te zien in de richtlijnen van onlineplatforms. Sinds de start van de Covid-19-pandemie hebben deze platforms hun ‘community guidelines’ rondom desinformatie flink uitgebreid. Onder dit beleid wordt (mogelijke) desinformatie voorzien van een waarschuwing. Ook gaan onlineplatforms over tot het verwijderen van berichten met desinformatie en worden gebruikers zelfs geschorst. Groepen gebruikers, juristen, en ngo’s zijn van mening dat onlineplatforms te ver ingrijpen op de vrijheid van meningsuiting van gebruikers.

In 2020 en 2021 zijn er in Nederland meerdere rechtszaken geweest tegen grote onlineplatforms zoals Facebook, YouTube en LinkedIn. Deze rechtszaken werden aangespannen vanuit critici op het overheidsbeleid waaronder alternatieve media, actiegroepen en politici. In vrijwel alle rechtszaken konden de onlineplatforms de rechter aan hun kant vinden. Alleen LinkedIn werd verplicht om een geblokkeerde gebruiker weer toe te laten. Wanneer kunnen gebruikers het recht op vrijheid van meningsuiting inroepen tegen een onlineplatform? Gaat nieuwe wetgeving zoals de wet inzake digitale diensten de positie van de gebruiker versterken?

In dit panel reflecteren advocaat Erik Verweij, Head of Legal Affairs bij Google Netherlands Milica Antic, internetpionier en Internet Society-(ISCO)-bestuurder Ruben Brave en wetenschapper Michael Kos op de democratische dilemma’s die aan het beleid van onlineplatforms kleven. Onder welke omstandigheden wordt de vrijheid van meningsuiting van gebruikers aangetast bij het ageren tegen misinformatie? Zijn de grenzen aan de vrijheid van meningsuiting van ‘gewone’ burgers identiek aan die van politici? Wat zijn de implicaties van het steeds verder convergeren van de normen die de platforms hanteren? En welke invloed hebben overheden op de normen van onlineplatforms?

Over de sprekers

Erik Verweij is advocaat te Rotterdam en gespecialiseerd in het contractenrecht. Meer in het bijzonder heeft hij ervaring met procedures op het gebied van de vrijheid van meningsuiting, waaronder die van (lokale en landelijke) politici en publicist. Verweij is naast zijn werk als advocaat gemeenteraadslid in Rotterdam.

Milica Antic is Head of Legal Affairs bij Google Netherlands.

Ruben Brave is een Nederlandse internetpionier en de initiatiefnemer van Make Media Great Again. Hij is een mediaprofessional, meervoudig tech-ondernemer en CEO van academische bedrijfsincubator Entelligence om universitaire startups te kick-starten. Hij is tevens voorzitter van Internet Society Nederland en bestuurslid bij diverse impactvolle tech- of mediagerelateerde organisaties, zoals de Sociaal Economische Raad (SER Diversiteit in Bedrijf), het Fonds Cultuurparticipatie, Open State, TechMeUp, de Nederlandse Boekengids en verschillende onafhankelijke belangenorganisaties voor startups.

Michael Klos (moderator) is universitair docent Encyclopedie van de Rechtswetenschap aan de Universiteit Leiden. Aan deze universiteit promoveerde Klos in september 2022 op een proefschrift over de vrijheid van meningsuiting op het internet. Op dit moment doet Klos onderzoek naar desinformatie op onlineplatforms.

Gerelateerde programma’s
26 01 24
Political challenges after the EU’s AI Act
Building the European AI Future

In December 2023, the EU finally reached agreement over the AI Act, celebrated as the legal fundament for a safe and prosperous digital European future. Look past the political accord, however, and central questions are unanswered: from managing the wider societal impact of AI and its military implications to ensuring that the AI Act rules are actually enforced. This event explores the political challenges that emerge—or remain—in AI governance now that an EU framework has been agreed upon.

Datum
Vrijdag 26 jan 2024 17:00 uur
Locatie
Singelkerk
21 11 23
Why we fall for it – and how we build immunity
Diagnosis: Disinformed

In all its various forms, disinformation is one of the great threats to modern democracy. Especially in times of crisis, fake news and conspiracy theories fall into fertile ground. Through new technologies and social media channels, disinformation spreads at lightning speed—and divides society. We saw that happening during the corona crisis and we see it now in the war in Ukraine. Indeed, disinformation can radicalize people and incite them to violence. Putin’s war, but also the right-wing attacks in Halle and Hanau in Germany and the burning of 5G transmission masts in the Netherlands are examples of this.

Datum
Dinsdag 21 nov 2023 20:00 uur
Locatie
SPUI25
10 01 24
On Display: Instagram, the Self, and the City

Two billion global Instagram users, yet minimal social science research. Beyond its perceived superficiality, Instagram’s self-presentation raises profound questions: Who are we? What do we want to show of ourselves? What do we aspire to be? Justus Uitermark and John Boy present On Display: Instagram, the Self, and the City. The book launch features a talk with Princeton’s ‘sociologist of technology’ Zeynep Tufekci.

Datum
Woensdag 10 jan 2024 14:30 uur
Locatie
SPUI25