Ecologisch denken en de strijd voor de natuur

Met Rachel Carson naar een nieuw keerpunt?

Geen boek heeft meer invloed gehad op de milieubeweging dan Rachel Carsons klassieker Verstild voorjaar. Haar aanklacht tegen ecologische verwoesting en de teloorgang van biodiversiteit veroorzaakte begin jaren zestig een ommezwaai in milieubewustzijn en -beleid. Wat kunnen we leren van Carsons strijd voor de natuur en ‘alles wat leeft’? Welke ideeën weten te mobiliseren? Hoe bereiken we een nieuw keerpunt?

Verstild voorjaar opent met een ‘fabel voor morgen’, over een Amerikaans stadje waar een mysterieuze plaag de harmonie verstoort. Vogels en bijen verdwijnen, biggetjes sterven en huisartsen krijgen patiënten met vreemde klachten. De schaduw van de dood hangt over de gemeenschap. In beeldende, literaire taal laat Rachel Carson zien dat de mens onderdeel is van de natuur, en dat de strijd die de mens tegen de natuur voert onvermijdelijk een strijd tegen zichzelf is.

Na verschijnen werd Carson mikpunt van een (misogyne) lastercampagne, maar ze liet zich – ondanks zware gezondheidsproblemen – geen moment van de wijs brengen. Mede door haar vastberadenheid had Verstild voorjaar een grote impact. Niet alleen werden er honderdduizenden exemplaren van verkocht, het zorgde ook voor een verbod op landbouwgif DDT. In dit programma buigen we ons met milieudeskundigen, -liefhebbers en activisten over de alarmistische waarde van Verstild voorjaar. We onderzoeken welke ideeën de kracht hebben te mobiliseren, hoe massaal milieubewustzijn en overeenkomstig gedrag kunnen ontstaan. Carson geloofde in de kracht van de waarheid, het fundament van zowel wetenschap als literatuur. Die waarheid lijkt op de jongste biodiversiteitsconferentie in Montreal, afgelopen december, alom aanvaard. Is een nieuw keerpunt ophanden?

Over de sprekers

Li An Phoa is oprichter van Drinkable Rivers en de nomadische school Spring College, waarmee ze buiten wandelend lesgeeft. Ze studeerde bedrijfskunde, filosofie en systeemecologie. Over haar wandeling van 1000 kilometer langs de Maas werd de documentaire Drinkbare Maas gemaakt. Samen met Maarten van der Schaaf schreef zij Drinkbare rivieren, een verhaal over een nieuw natuurbesef.

Hannah Prins is klimaatactivist en volgt de masters Strafrecht en Internationaal Recht. Het recht is haar instrument in de strijd tegen de klimaatcrisis. Zo is ze actief voor Stop Ecocide, een organisatie die de grootschalige verwoesting van de natuur strafbaar wil stellen. Daarnaast zet Hannah zich in voor Extinction Rebellion, die met burgerlijke ongehoorzaamheid het gebrek aan urgentie op klimaatterrein aan de kaak stelt. Binnen XR traint ze actievoerders voor ze de straat op gaan, onderhandelt ze met de politie en biedt ze ondersteuning bij de rechtszaken die op hun acties volgen. Ook gaat Prins zelf de barricades op en is ze al actievoerend op straat te vinden.

Nico Groen is literair vertaler (uit het Engels), schrijftrainer, tekstschrijver en redacteur. Hij vertaalde literaire fictie (Nick Hornby, Jay McInerney, Sarah Waters) en non-fictie, met natuurboeken als zwaartepunt (Rachel Carson, Helen Macdonald en Robert Macfarlane). Hij stelt scheurkalenders samen over The Beatles en David Bowie en verzorgt schrijftrainingen voor bedrijfsleven en overheid.

Jetske Brouwer (moderator) is programmamaker bij SPUI25, promovendus aan de Amsterdam School for Cultural Analysis (ASCA) en redacteur van de Nederlandse Boekengids.