Actualiteitenprogramma

Elitair populisme, van Perikles tot Baudet

De verkiezingsoverwinning van het Forum voor Democratie heeft in Nederland voor de nodige verwarring gezorgd. In dit programma buigen wij ons over de klassieke wortels van het elitair populisme van Baudet. De wortels van het succes van bewegingen als het Forum voor Democratie gaan zeer ver terug. Welke rol speelt de klassieke erfenis in zijn succes? Met: Merlijn Olnon, Raphael Hunsucker, David Rijser, Diederik Burgersdijk, Rosa van Gool, Maarten de Pourcq, Jip Lemmens en Lucinda Dirven.

Op zich is het succes van populistische partijen niets nieuws, maar de manier waarop FvD-voorman Thierry Baudet zich etaleert en associeert met elitaire hobby’s, zoals klassieke muziek, retorica, filosofie en geschiedenis, plaatst veel commentatoren voor een raadsel. Hoe kan iemand die zo overduidelijk niet tot het ‘gewone volk’ behoort zo succesvol zijn in het trekken van grote groepen stemmers? Tot nu toe meenden politici vooral te moeten weten wat er speelt op straat en in de wijken, moesten zij in staat zijn zich als iemand ‘van het volk’ te profileren.

Die omslag kent interessante historische parallellen met het antieke Athene, het Rome van de vroege keizertijd en het Italiaanse fascisme. Baudets veelbesproken overwinningsrede stond bovendien bol van tendentieuze verwijzingen naar de klassieke oudheid, zowel qua vorm als qua inhoud. Welke rol speelt de klassieke erfenis in zijn succes? In tegenstelling tot analyses in de media, die vooral wijzen op parallellen met de jaren ’30 en opkomst van Pim Fortuyn, gaan de wortels van het succes van bewegingen als het Forum voor Democratie al veel verder terug.

Over het programma
Ter gelegenheid van de landelijke Week van de Klassieken organiseert de Nederlandse Boekengids met Roma Aeterna bij SPUI25 een interactieve avond voor iedereen die zich afvraagt hoe het succes van ‘elitaire populisten’ als Baudet samenhangt met zowel klassieke retorica als vormen van populisme in de oudheid. Kenners van de oudheid en van het moderne populisme laten hun licht schijnen over de recente politieke gebeurtenissen en brengen met een korte bijdrage de discussie op gang, waarin het publiek nadrukkelijk wordt verzocht ook van zich te laten horen.

Over de sprekers

David Rijser is hoogleraar Recepties van de klassieke oudheid aan de Rijksuniversiteit Groningen en doceert Klassieke Talen en Cultuurgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Hij publiceerde onlangs Een telkens nieuwe oudheid. Of: Hoe Tiberius in New Jersey belandde en schrijft ook in de media over de klassieken. David Rijser schrijft regelmatig voor de Nederlandse Boekengids.

Rosa van Gool is opgeleid als classica en werkzaam als journalist voor De Groene Amsterdammer en De Volkskrant, waar ze onder meer schrijft over onderwijs, wetenschap en literatuur. Onlangs publiceerde ze een long-read over politieke toe-eigening van de oudheid door rechtse én linkse politiek. Ook schrijft ze regelmatig voor de Nederlandse Boekengids.

Maarten De Pourcq is classicus en hoogleraar Europese letterkunde aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Zijn onderzoek richt zich op de omgang met de klassieke oudheid als ‘cultureel repertoire’ in Europa in de 20e en 21e eeuw. Hij schreef onder andere over het gebruik van klassieke referenties in het hedendaagse politieke debat.

Diederik Burgersdijk is docent klassieke talen, voorzitter van het Nederlands Klassiek Verbond en als onderzoeker verbonden aan de Radboud Universiteit te Nijmegen, het Allard Pierson Museum en de Universiteit van Amsterdam. Hij is gespecialiseerd in historiografie en retorica in de Romeinse keizertijd en schrijft regelmatig voor de Nederlandse Boekengids.

Lucinda Dirven is kunsthistorica en theologe en als onderzoeker verbonden aan de vakgroep oude geschiedenis van de Universiteit van Amsterdam. Haar onderzoek concentreert zich op de godsdienstgeschiedenis van de Romeinse tijd, in het bijzonder in Syrië en Irak.

Jip Lemmens doet de Research Master ‘Classics and Ancient Civilizations’ aan de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit. Zijn stukken verschenen eerder in De Nederlandse Boekengids en het Amerikaanse online tijdschrift Eidolon.

Raphael Hunsucker (moderator) is classicus en werkt in Rome voor Rome Pro. Van 2013 tot 2018 was hij hoofdredacteur van Roma Aeterna.