De veertiende Jacob van Lennep-lezing

De invloed van Betje Wolff en Aagje Deken op romanschrijvers in de 19e eeuw

In deze veertiende Jacob van Lennep-lezing zal Marita Mathijsen ingaan op de doorbraak die de romans van Betje Wolff en Aagje Deken veroorzaakten. Zij onderzoekt daarbij op welke wijze deze romans ook negentiende-eeuwse schrijvers, zoals Jacob van Lennep, beïnvloedden.

Romans werden in de achttiende eeuw gezien als een genre dat minder betekende dan poëzie, en dat alleen lezers uit de laagste klasse kon trekken. Wolff en Deken wisten met hun brievenromans een ontwikkeld publiek te bereiken. Dat werkte door in de negentiende eeuw. Hoewel de romans van het duo speelden in de eigen tijd en een kenschets gaven van het burgerlijk leven in de achttiende eeuw, bouwden ook de historische romans van de negentiende-eeuwers verder op het fundament dat Wolff en Deken aangelegd hadden. Met name in de romans van Jacob van Lennep ziet men types optreden zoals die ook bij Wolff en Deken voorkomen. Net als Wolff en Deken karakteriseert hij zijn personages in hun taalgebruik en net als zij heeft hij veel aandacht voor de locaties. Ook andere schrijvers betraden de weg die Wolff en Deken voor de romankunst geplaveid hadden.  

Over de sprekers:

Marita Mathijsen is emeritus hoogleraar Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Zij heeft talloze publicaties op het gebied van de negentiende-eeuwse literatuur uitgegeven, variërend van edities van klassieke werken tot een studie over wat er werkelijk gelezen werd. Hooggeprezen werd haar biografie: Jacob van Lennep: een bezielde schavuit, die in 2018 verscheen. Binnenkort verschijnt haar biografie: Betje Wolff: een vrije geest. 

Jan Rock is universitair docent Nederlandse letterkunde bij de Universiteit van Amsterdam. 

Lotte Jensen is neerlandicus en filosoof. Ze werkt als hoogleraar Nederlandse literatuur- en cultuurgeschiedenis aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Haar onderzoek richt zich op rampen en identiteitsvorming. Recent publiceerde ze Napoleons nalatenschap. Sporen in de Nederlandse samenleving, Wij en het water. Een Nederlandse geschiedenis en Rampen. Een nieuwe geschiedenis van Nederland.

Gerelateerde programma’s
03 02 26
Charley Toorop, een schildersleven

‘Een creatieve vrouw kan niet getrouwd zijn’, vond Charley Toorop. Als ze aan haar schilderijen werkte, ging ze daar volkomen in op. In de biografie Charley Toorop, een schildersleven vertelt Wessel Krul op meeslepende wijze hoe Toorop haar veeleisende kunstenaarschap trachtte te verzoenen met haar even intense privéleven. Ze was moeder van drie kinderen, had door de jaren heen een reeks hartstochtelijke affaires en was bevriend met sleutelfiguren uit de kunst en literatuur – van Ter Braak, Marsman en Slauerhoff tot Mondriaan en Roland Holst.

Datum
Dinsdag 3 feb 2026 20:00 uur
Locatie
SPUI25
24 09 25
Verzetsvrouwen vlak na de oorlog

De afgelopen jaren is er meer en meer aandacht gekomen voor de rol van vrouwen in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar hoe verging het hen in de periode daarna? Op deze avond lichten toonaangevende historici toe wat er met deze vrouwen gebeurde na 5 mei 1945.

Datum
Woensdag 24 sep 2025 20:00 uur
Locatie
SPUI25
30 06 25
Waarom meer verdeeldheid leidt tot minder welvaart voor (bijna) iedereen
De prijs van ophef

Ophef zaait twijfel en leidt onze aandacht af van waar het écht over zou moeten gaan, en als strategie vergroot het ongelijkheid. Waarom lijkt het zo moeilijk om de welvaart eerlijk te verdelen, en hoe kan dit beter? Daarover spreken we naar aanleiding van de publicatie van zijn nieuwe boek De prijs van ophef met bestuurskundige en bestsellerauteur Hendrik Noten. 

Datum
Maandag 30 jun 2025 20:00 uur
Locatie
SPUI25