Uitreiking van de Martinus Nijhoff Vertaalprijs 2023

Met de Martinus Nijhoff Vertaalprijs onderstreept het Prins Bernhard Cultuurfonds al sinds 1955 het belang van literair vertalen. Dit jaar krijgt Ton Naaijkens deze prijs voor zijn vertaaloeuvre uit het Duits. Op donderdag 11 mei zal tijdens een feestelijk programma in De Duif de uitreiking plaatsvinden, met bijdragen van dichters Iduna Paalman en Ellen Deckwitz (moderator). Paul Celan-liefhebber Arnon Grunberg houdt een lezing over het belang van het vertalen van gedichten. Met muzikale optredens van Ntjam Rosie en Artvark Saxophone Quartet.

Ton Naaijkens (1953) debuteerde als vertaler in 1977 en zijn oeuvre omvat inmiddels meer dan 170 vertalingen van tientallen moderne Duitse dichters, waaronder Elke Erb, Barbara Köhler en Friederike Mayröcker, en prozateksten van Günter Grass, Bertolt Brecht, Robert Musil en Stefan Zweig. Het vertalen van de als de onvertaalbaar geachte Paul Celan geldt echter als zijn levenswerk. Eind jaren negentig leidde dat tot de eerste publicaties van gedichten, in 2003 uitmondend in Verzamelde gedichten (Meulenhoff) en in 2020 tot een aangescherpte en uitgebreide versie in Verzameld werk (Atheneum – Polak & Van Gennep).

Grootste vertaalprijs

De Martinus Nijhoff Vertaalprijs is de belangrijkste onderscheiding voor vertalers. Het Prins Bernhard Cultuurfonds reikt deze prijs sinds 1955 jaarlijks uit ter nagedachtenis aan dichter en vertaler Martinus Nijhoff. Aan de Martinus Nijhoff Vertaalprijs prijs is een bedrag verbonden van 50.000 euro.

De jury van de Martinus Nijhoff Vertaalprijs 2023 bestaat uit Henk Pröpper (voorzitter), Romkje de Bildt (secretaris), Marjoleine de Vos, Stella Linn, Eric Metz, Jan Willem Bos en Henri Bloemen. Eerdere winnaars van de prijs in de afgelopen jaren waren onder meer Hans Boland, Jeanne Holierhoek, Babet Mossel en Rokus Hofstede. Vorig jaar ging de prijs naar vertalersduo Margreet Dorleijn en Hanneke van der Heijden.

Over de sprekers

Iduna Paalman is dichter en schrijver. In 2019 verscheen haar poëziedebuut De grom uit de hond halen, dat bekroond werd met de Poëziedebuutprijs en genomineerd werd voor de Ida Gerhardt Poëzieprijs en de C. Buddingh’-Prijs. De Volkskrant riep haar uit tot literatuurtalent van het jaar. In september 2022 kwam haar nieuwe bundel Bewijs van bewaring uit. Paalman schrijft naast poëzie ook proza, toneel en recensies. Haar werk verscheen onder meer in De Groene Amsterdammer, NRC, De Gids en De Revisor.

Arnon Grunberg is een van de succesvolste Nederlandse schrijvers en winnaar van talloze prijzen voor zijn gedichten, romans, toneel en essays. Zijn werk is in 29 talen vertaald. Grunberg brak door met zijn autobiografische debuutroman Blauwe maandagen. Daarin schrijft hij over zijn jeugd in een door de oorlog getraumatiseerd gezin. Hij kreeg daarvoor het Gouden Ezelsoor voor het bestverkochte literaire debuut en de Anton Wachterprijs.

Ellen Deckwitz (moderator) is dichter, theatermaker, columnist en een geliefde gast op literaire podia. De afgelopen jaren heeft zij verschillende prijswinnende bundels uitgebracht. Zo won zij De Johnny in 2021 en de C. Buddingh-prijs 2012 voor het beste poëziedebuut met De steen vreest mij en in 2019 de E. du Perronprijs met haar bundel Hogere Natuurkunde. Zij schreef ook de bestseller Olijven moet je leren lezen en het alom geprezen boek Zo word je een geweldige dichter.

Ton Naaijkens debuteerde in 1977 als vertaler en zijn oeuvre omvat inmiddels meer dan 170 vertalingen van tientallen moderne Duitse dichters, onder wie Elke Erb, Barbara Köhler en Friederike Mayröcker. Hij vertaalde ook talrijke en vaak complexe prozateksten van Günter Grass, Bertolt Brecht, Robert Musil en Stefan Zweig. Het vertalen van de gigant Paul Celan, wiens poëtisch werk door velen als onvertaalbaar werd geacht en in elk geval alles van de vertaler vraagt, geldt echter als zijn levenswerk. Eind jaren negentig leidde dat tot de eerste publicaties van gedichten, in 2003 uitmondend in Verzamelde gedichten (Meulenhoff), en in 2020 tot een herziene en uitgebreide versie in Verzameld werk (Atheneum – Polak & Van Gennep). Naaijkens is emeritus hoogleraar Duitse Letterkunde alsmede Vertaalwetenschap aan de Universiteit Utrecht, waar hij ook directeur van het Expertisecentrum Literair Vertalen was en coördinator van de researchmaster Literair Vertalen. Hij is een van de oprichters van het tijdschrift Filter en co-auteur van het standaardwerk Denken over vertalen (Uitgeverij Vantilt) en van Vertalen in de Nederlanden. Een cultuurgeschiedenis (Boom).

foto’s: Luc Wittebol / Prins Bernhard Cultuurfonds