Ecokritisch lezen en schrijven in de Nederlandstalige literatuur

Mistige tijden, bloeiende letteren?

Het toegenomen besef van de urgente klimaatproblematiek klinkt ook in de literatuur duidelijk door. Denk aan recente ‘klimaatfictie’ en ‘eco-poëzie’, of aan de herontdekking van historische werken die relaties tussen natuur en cultuur of dier en mens thematiseren. Wat leert deze literatuur ons over klimaatvraagstukken? En hoe spelen, andersom, klimaatvraagstukken een rol in deze ‘bloeiende’ letteren en het literatuuronderwijs?

Letterkundigen, schrijvers en leraren gaan vanavond met elkaar in gesprek naar aanleiding van het verschijnen van het themanummer Symbiosis: ecokritisch lezen en schrijven in de Nederlandstalige literatuur, samengesteld door Marrigje Paijmans en Gaston Franssen. Paijmans en Franssen geven een introductie op het themanummer. Wat is de herkomst van ‘ecokritisch lezen en schrijven’, welke methodes en teksten lenen zich daarvoor, en wat levert zo’n insteek op aan relevante inzichten? Schrijver Sander Kollaard, onder andere van de bekroonde roman Uit het leven van een hond, draagt bij met een gesproken column. Ook lichten twee letterkundehoogleraren hun bijdrage aan het themanummer toe: Feike Dietz over ‘eco-wijsheid’ in achttiende-eeuwse kinderboeken en Geert Buelens over literaire reacties op het roemruchte rapport Grenzen aan de groei (1972). Marie-José Klaver reflecteert op de relatie tussen ecokritiek, literatuur en het literatuuronderwijs. Na hun individuele bijdragen, nemen alle sprekers deel aan een panelgesprek.

Over de sprekers

Geert Buelens is hoogleraar Moderne Nederlandse letterkunde aan de Universiteit Utrecht en gasthoogleraar aan de Universiteit Stellenbosch. Hij publiceerde onder meer over Paul van Ostaijen, nationalisme en kolonialisme binnen de Vlaamse Beweging, culturele transformaties in de jaren zestig en de poëticale en ideologische lading van liedjes en tv-series. In 2022 verscheen van zijn hand Wat we toen al wisten. De vergeten groene geschiedenis van 1972.

Feike Dietz is hoogleraar Mondiale dynamiek van de Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Haar onderzoek gaat over de relatie tussen literatuur, kennis en geletterdheid, met name met betrekking tot jeugd en vrouwen in de vroegmoderne periode. In 2021 verscheen bij Palgrave Macmillan haar monografie Lettering Young Readers in the Dutch Enlightenment. Literacy, Agency and Progress in Eighteenth-Century Children’s Books.

Gaston Franssen is hoogleraar Nederlandse letterkunde en intermedialiteit aan de Universiteit van Amsterdam. Hij onderzoekt hoe literaire cultuur en schrijverschap veranderen onder invloed van commercialisering, popularisering en mediatisering. Zijn recente onderzoek richt zich aanvullend op zowel literaire als persoonlijke verhalen over ziekte en gezondheid.

Marie-José Klaver is germanist en neerlandicus. Na een carrière in de journalistiek koos ze voor het onderwijs. Ze is docent Duits en Nederlands aan Het Drachtster Lyceum waar ze lesgeeft in de onderbouw en de bovenbouw (havo en vwo). Klaver publiceert regelmatig over literatuur- en leesonderwijs. In 2022 publiceerde ze samen met Yra van Dijk, Micha Hamel en Els Stronks de bundel Omdat lezen loont: op naar effectief leesonderwijs in Nederland.

Sander Kollaard is schrijver van bekroonde werken als Onmiddellijke terugkeer van uw geliefde (2012) en Uit het leven van een hond (2019). Sinds 2006 woont en werkt hij op het Zweedse platteland. ‘Er is geen andere Nederlandse schrijver die het leven zo kan laten zinderen, schitteren en tintelen’, aldus criticus Lodewijk Verduin (De Groene Amsterdammer).

Marrigje Paijmans is universitair docent Nederlandse letterkunde aan de universiteit van Amsterdam. Ze onderzoekt de relaties tussen historische en moderne literatuur vanuit postkoloniaal, ecokritisch of affectief perspectief. Door marginale stemmen in het verleden zichtbaar te maken, streeft ze naar meer diversiteit en inclusiviteit in de geschiedschrijving. In 2022 werd haar de KNAW Early Career Award toegekend.