De vluchtelingenrepubliek

In het hedendaagse migratiedebat worden vluchtelingen vaak als een recent fenomeen gepresenteerd: het gevolg van wegvallende grenzen, globalisering en nieuwe mondiale spanningen. Geen wonder dat de discussie over asielzoekers een fundamenteel debat is geworden over de koers van het land, de waarden die het zou moeten uitdragen, en de toekomst van ‘onze’, al dan niet bedreigde, ‘Nederlandse identiteit’.

Daarbij vergeten we vaak dat Nederland in de afgelopen vijf eeuwen miljoenen mannen en vrouwen heeft opgevangen, en ook grote uitwaartse vluchtelingenstromen heeft gekend. Genetici en archeologen zijn het er dan ook over eens dat het overgrote deel van de huidige Nederlandse bevolking een – onvermoede – migratieachtergrond heeft.

Naar aanleiding van de publicatie van De vluchtelingenrepubliek gaan historici in gesprek over de sporen die deze vluchtelingen hebben achtergelaten in het Nederlandse landschap. Vanuit het verleden zoeken ze naar een nieuw perspectief op de vluchtelingencrises van vandaag en morgen. Hoe hebben gedwongen migraties onze geschiedenis gekleurd? Waarom zijn de meeste historische asielzoekers uit ons collectieve geheugen verdwenen? En is Nederland door de eeuwen heen meer of minder gastvrij geworden?

Over de sprekers

Marieke Oprel is universitair docent politieke geschiedenis aan de Radboud Universiteit. Ze is gespecialiseerd in Europese geschiedenis vanaf de negentiende eeuw, en deed onder andere onderzoek naar de classificatie en categorisatie van Duitse staatsburgers en joods-Duitse vluchtelingen in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog. Voor haar boek The Burden of Nationality ontving ze in 2022 de Dissertatieprijs van de Stichting Praemium Erasmianum. In 2021 publiceerde zij een Nederlandstalige monografie voor een groter publiek, genaamd Afrekenen met de vijand.

Marlou Schrover is hoogleraar migratiegeschiedenis aan de Universiteit Leiden. Ze heeft veel gepubliceerd op het gebied van migratie en integratie, en leiding gegeven aan een NWO Vici-onderzoeksproject over de verschillen tussen mannen en vrouwen in migratie naar Nederland na 1945. Ze is hoofdredacteur van de Journal of Migration History. Ze schreef onder andere The Language of Inclusion and Exclusion in Immigration and Integration en was redacteur van The Encyclopedia of Global Human Migration.

Leo Lucassen is directeur van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) in Amsterdam en hoogleraar arbeids- en migratiegeschiedenis aan de Universiteit Leiden. Hij is gespecialiseerd in de wereldgeschiedenis van migratie en integratie. In 2011 werd hij lid van de Academia Europaea en in 2019 werd hij gekozen als lid van de KNAW. Samen met zijn broer Jan Lucassen publiceerde hij de boeken Migratie als DNA van Amsterdam (2021) en Vijf eeuwen migratie: een verhaal van winnaars en verliezers (2018).

Mardjan Seighali zet zich als bestuurder in voor mensen(rechten) en vluchtelingen, eerder onder meer bij de Stichting Vluchteling-Studenten (UAF). Zelf vluchtte zij begin jaren negentig, als jonge moeder met twee kleine kinderen, van Iran naar Nederland. Ze zet hier alles op alles om haar leven betekenis te geven, na alles wat ze heeft doorstaan in de Iraanse gevangenis. Zij deelde haar levensverhaal in haar samen met Job Hulsman geschreven boek Tot op de dag, op podia, tijdens lezingen, in de media en bij organisaties. In 2019 ontving zij de Comeniusprijs voor haar inspirerende rol in de samenleving.

David de Boer is onderzoeker en docent aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is gespecialiseerd in migratie, humanitaire hulpverlening en religieus conflict. Samen met Geert Janssen redigeerde hij De vluchtelingenrepubliek. Zijn eerste wetenschappelijke boek, The Early Modern Dutch Press in an Age of Religious Persecution. The Making of Humanitarianism verschijnt in 2023. In samenwerking met Mathijs Deen maakte hij voor OVT – VPRO een podcast over vluchtelingen tijdens de Nederlandse Opstand.

Geert Janssen is hoogleraar vroegmoderne geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Hij leidt daar het NWO Vici-onderzoeksproject ‘The Invention of the Refugee in Early Modern Europe’. Samen met David de Boer redigeerde hij De vluchtelingenrepubliek.

Naeeda Aurangzeb (moderator) is auteur, journalist en radio- en tv-presentator. Ze houdt zich als journalist en activist al meer dan 30 jaar bezig met onderwerpen als seksisme, feminisme, racisme en religie. Onlangs verschenen van haar hand 365 dagen Nederlander en hé lekker ding 365 dagen vrouw. Ze woonde en werkte enkele jaren in Tel Aviv-Jeruzalem en de VS. Ze staat nu in het theater met haar voorstelling 365 dagen ik.