De (on)mogelijkheden van ecocidewetgeving

Op internationaal, regionaal en nationaal niveau zijn NGO’s, politici en strafrechtswetenschappers bezig om ecocide, vergaande en ingrijpende milieuschade, als misdrijf te erkennen. Verschillende landen, waaronder Vietnam, Oekraïne en Chili, hebben al een variant van ecocidewetgeving in hun eigen strafrecht. Recentelijk nam België haar eigen ecocidewet aan, terwijl het Nederlandse wetsvoorstel Strafbaarstelling Ecocide, ingediend in november 2023 door de Partij van de Dieren, na het advies van de Raad van State nog in de Tweede Kamer moet verschijnen. In september 2024 dienden de eilanden Fiji, Vanuatu en Samoa een verzoek in bij het Internationaal Strafhof om ecocide als een internationale misdaad te erkennen en op te nemen in het Statuut van Rome, naast onder andere genocide en misdrijven tegen de menselijkheid.   

In het licht van bovenstaande ontwikkelingen gaan we met deskundige sprekers in op de volgende vragen: wat is het doel en de effectiviteit van een strafbaarstelling van ecocide? Welke rol kan het strafrecht spelen in de klimaatcrisis? Is een strafbaarstelling van ecocide geschikt om bewustzijn over natuur- en klimaatverwoesting te creëren? En (hoe) past ecocidewetgeving in een op de mens gericht juridisch systeem?     

Over de sprekers   

Merle Kooijman is docent en onderzoeker op het gebied van strafrecht en duurzaamheid bij het Amsterdam Center for Criminal Justice (ACCJ) aan de Universiteit en Amsterdam. Als filosoof en strafrechtswetenschapper houdt zij zich bezig met de filosofische grondslagen van een strafbaarstelling van ecocide.  

Babs Verhoeve is een milieurecht en -beleidsdeskundige, met een focus op EU-milieurecht en verantwoordelijkheidsmechanismen voor milieuschade. Ze is juridisch adviseur en directeur-bestuurder van Stop Ecocide NL, waar ze zich hard maakt voor de erkenning van ecocide als een misdaad in het nationale en internationale recht. Ze werkt als Coördinator van het Do No Significant Harm (DNSH) Expertisecentrum binnen de Federale Overheidsdiensten voor Gezondheid en Milieu van België. Ze is vrijwilliger bij Youth For Climate Supporters en KlimaatContact.  

Daan van Uhm is universitair hoofddocent Criminologie, met specialisatie in Groene Criminologie. Hij heeft onderzoek gedaan naar verschillende vormen van milieu-gerelateerd criminaliteit, waaronder illegale mijnbouw in Latijns-Amerika, wildlife trafficking in Zuidoost-Azië, ontbossing in Centraal-Afrika en de criminalisering van ecocide. Hij promoveerde in 2016 aan de Universiteit Utrecht in Criminologie (The Illegal Wildlife Trade: Inside the World of Poachers, Smugglers and Traders, Springer). In 2018 ontving hij de Veni-beurs van de NWO voor zijn onderzoeksproject ‘The Diversification of Organized Crime into the Illegal Trade in Natural Resources’ en in 2022 de ERC Starting Grant voor het onderzoeksproject ‘Green Crimes and Joint Crime Ventures: Laundering Natural Resources’.

Sophia de Vries (moderator) is jurist en filosoof (UU, UvA) en werkt op dit moment aan haar promotieonderzoek naar hoe we de natuur het best kunnen beschermen. Vanuit een rechtsfilosofische invalshoek onderzoekt en vergelijkt zij rechten voor de natuur, strafbaarstelling van ecocide, en toekenning van het mensenrecht op een schone en veilige leefomgeving als drie manieren die de natuur kunnen beschermen.