Bij de vertaling van het teruggevonden Guerre

Waarom nog – of juist nu – Céline lezen?

Op 4 augustus 2021 werd bekend dat er vier tot dan toe onbekende manuscripten van Louis-Ferdinand Céline waren teruggevonden. Komende jaren verschijnen alle vier in vertaling. Bij de verschijning van het eerste werk, Oorlog, gaat vertaler Rokus Hofstede met criticus Arnold Heumakers in gesprek over het belang van de omstreden schrijver Céline. Zij onderzoeken onder leiding van moderator Margot Dijkgraaf zijn antisemitisme, zijn relatie tot oorlog, zijn mensbeeld en literatuuropvatting, en waarom we nu nog – of juist nu – Céline zouden moeten lezen.

Louis-Ferdinand Céline (1894-1961) is een van de meest intrigerende auteurs van de twintigste eeuw. Zijn invloed op schrijvers als Albert Camus, Jean-Paul Sartre en Henry Miller is enorm. Zijn heftige, schokkerige stijl (‘zijn kleine muziekje’) veroorzaakte in de jaren dertig een omwenteling in de gevestigde literaire tradities. Reis naar het einde van de nacht en Dood op krediet behoren tot de krachtigste Franse romans aller tijden. Alle vier de herontdekte manuscripten werden geschreven in de jaren tussen deze twee monumentale boeken. Door zijn fel antisemitische pamfletten vlak voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog besmeurde Céline zijn eigen roem en werd hij Frankrijks meest controversiële schrijver. In 1951 keerde hij terug uit zijn zelfgekozen ballingschap in Denemarken en werd hij vrijgesproken van collaboratie.

Uit het voorwoord voor Oorlog van Arnon Grunberg: ‘Juist nu wij dankzij de oorlog in Oekraïne weten dat loopgraven geen geschiedenis zijn, dat duizenden nog steeds moeten sterven voor een kilometer terreinwinst, is het goed kennis te nemen van het oeuvre (wat dus niet gaat zonder kennis te nemen van het leven) van Céline…’

Over de sprekers

Arnold Heumakers is criticus bij NRC Handelsblad en was docent cultuurwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Hij schrijft het voorwoord bij Londen, het tweede teruggevonden manuscript van Céline dat vertaald wordt en voorjaar 2024 verschijnt bij Athenaeum. Eerder verschenen van zijn hand onder andere Langs de afgrond. Het nut van foute denkers (2020), en De esthetische revolutie. Hoe Verlichting en Romantiek de kunst uitvonden (2015).

Rokus Hofstede ontving in 2021 de Martinus Nijhoff Vertaalprijs voor zijn vertaaloeuvre, dat voor een belangrijk deel bestaat uit klassieke Franse auteurs als Baudelaire, Proust, Ernaux en talloze anderen. Hij schreef de vertaling en het nawoord bij Oorlog. In november verschijnt Waarover je niet zwijgen kan, samen met Martin de Haan, over maximen: zo veel mogelijk zeggen in zo weinig mogelijk woorden.

Margot Dijkgraaf (moderator) is literatuurcriticus, schrijver, interviewer en curator. Ze publiceerde boeken over Franse en Europese letteren. In 2009 werd zij benoemd tot Chevalier de la Légion d’Honneur, en in 2021 ontving zij de Gouden Ganzenveer. Haar recentste boek is In de voetsporen van mijn grootvader (Atlas Contact).