Geopolitiek en de Europese Unie na de Amerikaanse verkiezingen

Hoogmoed en onmacht

Een geopolitieke speler worden op het wereldtoneel – dat is het streven van de Europese Unie. Maar kan ze haar torenhoge ambities wel waarmaken? Hoe moet de EU zich positioneren naast andere globale acteurs zoals de VS? In zijn boek Hoogmoed en onmacht onderzoekt Tom de Bruijn deze vragen vanuit historisch en persoonlijk perspectief. Een dag na de Amerikaanse presidentsverkiezingen spreken we hierover met de auteur en met gasten Kajsa Ollongren, Theresa Kuhn, Luuk van Middelaar, René Cuperus en Ton Nijhuis.

Is de EU in staat haar vaak hopeloze interne verdeeldheid te overwinnen om een gemeenschappelijk geopolitiek belang te formuleren? Is ze bereid economische belangen ondergeschikt te maken aan strategische? Dreigt ze zich niet te vertillen aan de beloofde geografische uitbreiding met landen als Oekraïne, Moldavië en Georgië? Wat zijn de geopolitieke belangen die op het spel staan in de relatie met Rusland, Afrika en China? En met de Verenigde Staten, die op 5 november een nieuwe president kiezen en mogelijk een hele andere koers inslaan? Kan de EU in een steeds grimmiger wereld voor zichzelf opkomen, of is ze zonder Amerikaanse steun machteloos? In zijn boek gaat Tom de Bruijn in op al deze kritische maar pertinente vragen, waar hij in zijn loopbaan zelf nauw bij betrokken was. Vanuit historisch en persoonlijk perspectief laat hij zien dat de EU niet in de wieg is gelegd voor geopolitiek en geeft hij aan welke obstakels moeten worden opgeruimd wil ze een geloofwaardige en doortastende politieke grootmacht worden.

Tijdens deze avond bespreken we de geopolitieke positie van de EU die een dag na de Amerikaanse presidentsverkiezingen in een nieuw voetlicht komt de staan. Welke betekenis heeft de verkiezingsuitslag voor de toekomst van Europa?

Na een inleiding door Luuk van Middelaar en een paneldiscussie zal de auteur in gesprek gaan met Ton Nijhuis en het eerste exemplaar van zijn boek uitreiken aan de panelleden.

Over de sprekers

Tom de Bruijn was onder meer Permanent Vertegenwoordiger van Nederland bij de Europese Unie in Brussel (2003-2011) en minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (2021-2022). Hij studeerde internationale betrekkingen in Genève en Londen, daarna internationaal recht in Utrecht.

Kajsa Ollongren was van 2022-2024 minister van Defensie in het kabinet-Rutte IV. Daarvoor was zij minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, wethouder en waarnemend burgemeester van Amsterdam en secretaris-generaal van het ministerie van Algemene Zaken.

Theresa Kuhn is directeur van het Amsterdam Centre for European Studies (ACES) en hoogleraar Europese studies aan de Universiteit van Amsterdam, waar ze onderzoek doet naar Europese integratie en Europese identiteit. Zij ontving diverse prijzen en publiceerde in 2015 het boek Experiencing European Integration.

Luuk van Middelaar is historicus, politiek filosoof en hoogleraar Grondslagen en praktijk van de Europese Unie aan de Universiteit Leiden. Van Middelaar heeft talrijke boeken op zijn naam staan, is columnist bij NRC en medeoprichter van het Brussels Institute for Geopolitics.

René Cuperus is Senior Fellow ‘EU & Global Affairs’ bij Instituut Clingendael, lid van de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV), bestuurslid van de Atlantische Commissie en gastonderzoeker bij het Duitsland Instituut Amsterdam. Hij werkte tevens als strategisch adviseur op het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Hij schrijft regelmatig voor internationale (vak)media over Europese politiek, populisme en democratie.

Ton Nijhuis is politicoloog, historicus en filosoof. Hij is hoogleraar aan de UvA en directeur van het Duitsland Instituut Amsterdam. Van 2019 t/m 2023 was Nijhuis lid van de Commissie Europese Integratie van de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV).