menu

Grootse gedachten: extremen in democratisch Nederland

In 1918 riep de sociaaldemocratische partijleider Pieter Jelles Troelstra de revolutie uit en in 2023 won Geert Wilders de Tweede Kamerverkiezing. In zijn nieuwe boek Grootse gedachten, laat historicus Hans Schoots zien dat in de ruime eeuw daartussen in Nederland altijd radicalen en extremisten zijn geweest. Vanavond buigt hij zich met verschillende deskundigen over deze turbulente geschiedenis.

De ruime eeuw die Hans Schoots in Grootse gedachten bespreekt, hebben omverwerpende ideeën van allerlei soort te zien gegeven: opmerkelijke stromingen ter verre linkerzijde, vele varianten aan de rechterrand, bommenleggers, rassenzuiveraars, en in de laatste decennia ook jihadisten. Hoewel hun overtuigingen vaak ver uiteen lagen, had hun levenshouding sterke overeenkomsten: een verlangen naar een verheven leven. Dit verlangen brengt Hans Schoots in dit overzichtswerk in beeld. Vanavond bespreekt hij zijn bevindingen vanuit historisch perspectief alsook in het licht van de meest recente politieke ontwikkelingen.

Over de sprekers

Hans Schoots is historicus, gepromoveerd aan de UvA. Hij is de auteur van onder meer Gevaarlijk leven. Een biografie van Joris Ivens, dat in vier talen verscheen; Van Fanfare tot Spetters. Een cultuurgeschiedenis van de jaren zestig en zeventig; en Maoïstische Memoires. Schoots stond op onder andere de shortlists voor de boekenprijzen Gouden Uil, Nederlandse Biografieprijs en Dordtse Biografieprijs. Hij was vast medewerker van De Groene Amsterdammer en elf jaar vast non-fictierecensent voor Vrij Nederland.

Robin te Slaa is historicus en auteur van een groot aantal publicaties. Hij doet al bijna twintig jaar onderzoek naar het fascisme. Samen met Edwin Klijn werkt hij aan een monumentale trilogie over de geschiedenis van de NSB, waarvan de eerste twee delen inmiddels lovend zijn ontvangen door pers en collega-historici. Zijn laatste boek is Fascisme. Oorsprong en ideologie. 

Thor Rydin (moderator) is docent cultuurgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Zijn boek The Works and Times of Johan Huizinga (1872–1945): Writing History in the Age of Collapse verscheen onlangs bij AUP. Met regelmaat publiceert en recenseert hij, onder meer voor NRC en De Groene Amsterdammer. 

 
Gerelateerde programma’s
03 02 26
Charley Toorop, een schildersleven

‘Een creatieve vrouw kan niet getrouwd zijn’, vond Charley Toorop. Als ze aan haar schilderijen werkte, ging ze daar volkomen in op. In de biografie Charley Toorop, een schildersleven vertelt Wessel Krul op meeslepende wijze hoe Toorop haar veeleisende kunstenaarschap trachtte te verzoenen met haar even intense privéleven. Ze was moeder van drie kinderen, had door de jaren heen een reeks hartstochtelijke affaires en was bevriend met sleutelfiguren uit de kunst en literatuur – van Ter Braak, Marsman en Slauerhoff tot Mondriaan en Roland Holst.

Datum
Dinsdag 3 feb 2026 20:00 uur
Locatie
SPUI25
Aanmelden
24 09 25
Verzetsvrouwen vlak na de oorlog

De afgelopen jaren is er meer en meer aandacht gekomen voor de rol van vrouwen in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar hoe verging het hen in de periode daarna? Op deze avond lichten toonaangevende historici toe wat er met deze vrouwen gebeurde na 5 mei 1945.

Datum
Woensdag 24 sep 2025 20:00 uur
Locatie
SPUI25
30 06 25
Waarom meer verdeeldheid leidt tot minder welvaart voor (bijna) iedereen
De prijs van ophef

Ophef zaait twijfel en leidt onze aandacht af van waar het écht over zou moeten gaan, en als strategie vergroot het ongelijkheid. Waarom lijkt het zo moeilijk om de welvaart eerlijk te verdelen, en hoe kan dit beter? Daarover spreken we naar aanleiding van de publicatie van zijn nieuwe boek De prijs van ophef met bestuurskundige en bestsellerauteur Hendrik Noten. 

Datum
Maandag 30 jun 2025 20:00 uur
Locatie
SPUI25