Hoe een Nederlandse bergnaam in Suriname ons koloniaal bewustzijn verandert

De Toemoek Hoemak Expeditie

In de documentaire De Toemoek Hoemak Expeditie verdiept Freek de Goeje zich in de gelijknamige expeditie in Suriname van 1907. Hij loopt in de voetsporen van cartograaf en antropoloog Claudius de Goeje, die in opdracht van de Nederlandse regering een deel van Suriname in kaart bracht. Hij legde ook de eerste contacten met de inheemse bewoners, waaronder de Wayana. Als blijk van waardering werd later door de regering een gebergte naar hem vernoemd: het De Goejegebergte. Honderd jaar later legt Freek de expeditie-route opnieuw af naar het Wayana-volk, waarvan het bestaan en de cultuur bedreigd worden door illegale goudmijnen, ontbossing, maar ook de kerk. Tijdens dit programma, georganiseerd in samenwerking met het Allard Pierson en de tentoonstelling ‘Open Kaart’, gaat De Goeje met anderen in debat over zijn film.

De Toemoek Hoemak Expeditie werpt nieuw licht op een oud verhaal en inspireert de kijker tot nadenken over het koloniale verleden van Nederland. Veel vraagstukken en problemen waar de inheemse Surinamers mee kampen, komen voort uit de tijd dat Suriname nog een kolonie was. De documentaire wil de problematiek in het regenwoud van Suriname laten zien en de discussie over de dekolonisatie van Suriname stimuleren. Tijdens deze debatavond wordt de documentaire vertoond en geeft Freek de Goeje een toelichting op zijn documentaire. Verschillende sprekers zullen hun licht laten schijnen over de veranderende mentaliteit tegenover de koloniale erfenis en de evolutie van emotie die hiermee gepaard gaat.

Over de sprekers

Freek de Goeje studeerde af aan de HKU als filmmaker in de richting audiovisueel en media. Hij is schrijver, regisseur en producent. In de zomer van 2022 trok hij naar de top van het De Goejegebergte en maakte daarover de film De Toemoek Hoemak Expeditie. Op 1 september verschijnt zijn boek Een berg die mijn naam draagt.

Frederieke van Wijk is historicus en erfgoedprofessional. Na haar studie aan de Reinwardt Academie (BA) en Universiteit Leiden (MA) waar zij zich specialiseerde in postkoloniale erfgoedtheorie, is ze aan de slag gegaan bij het Allard Pierson (UvA) als collectieonderzoeker en adviseur. Ze werkt o.a. samen met The Need for Legacy aan de bewustwording van de theatergeschiedenis van spelers en makers van kleur en adviseert bij diverse programma’s en tentoonstellingen van het Allard Pierson.

Isabelle Best is Junior Conservator Surinamica bij het Allard Pierson. Met een frisse kijk op een van de grootste collecties van Surinaamse Cultuur en Geschiedenis ter wereld streeft zij ernaar studenten, onderzoekers, gemeenschapsleden en andere stakeholders met de collectie in contact te brengen. Met een specialisatie religie en spiritualiteit onder Surinaamse inheemse gemeenschappen en diepgaande academische achtergrond in religiewetenschappen, Latijns-Amerika Studies en Pedagogiek verkent zij complexe vraagstukken rondom de koloniale erfenis van de Surinamica collectie, van het Allard Pierson, en van zichzelf.

Ellen Ombre is de auteur van de veelgeprezen verhalenbundels Maalstroom (1992), Vrouwvreemd (1994) en Valse verlangens (2000), van het autobiografische verslag Wie goed bedoelt, zin + onzin van ontwikkelingshulp (1996, heruitgegeven in 2007) en de romans Negerjood in moederland (2004), Erfgoed (2014) en Last (2022). In haar werk spelen de thema’s migratie, kolonialisme en de ingewikkelde geschiedenis van de complexe Surinaamse samenleving een belangrijke rol.

Thalia Ostendorf (moderator) is Nederlands-Surinaams en studeerde literatuurwetenschappen in Utrecht, Californië en Napels. Ze is nu bezig met haar promotieonderzoek aan de Universiteit van St. Andrews in Schotland, aan de faculteiten Moderne Talen en Sociale Antropologie. Haar onderzoek focust op oorlogsliteratuur geschreven door veteranen van de Eerste Wereldoorlog en de invloed hiervan op herdenken en vredesactivisme. Verder schrijft ze stukken en korte verhalen die zijn verschenen op plekken als DIG, Skut en The Satirist. Ze is medeoprichter van en redacteur bij Uitgeverij Chaos, nu een imprint van Das Mag.