Hoe Rusland worstelt met zijn verleden

De toekomst die nooit kwam

Als gevolg van revolutie, oorlog, hongersnood, sociale experimenten en een jacht op ‘vijanden van het volk’ lieten in de Sovjet-Unie in de twintigste eeuw vele miljoenen mensen het leven. Aan het eind van de eeuw viel de Unie ook zelf uit elkaar. Hoe gaat Rusland hiermee om?

Het Rusland van nu weet daar niet goed raad mee. Nu de Rode Utopie een Potjomkin-toekomst is gebleken, vallen de Russen terug op het verleden. De na de revolutie samen met zijn gezin op bloedige wijze vermoorde keizer Nicolaas II is door de Russisch-orthodoxe kerk heilig verklaard, terwijl het eeuwfeest van de revolutie in november 2017 vrijwel ongemerkt voorbijging. Vladimir Poetin onthulde in Moskou een Rouwmuur voor de slachtoffers van de terreur, tegelijkertijd eert hij massamoordenaar Jozef Stalin als de overwinnaar op nazi-Duitsland. Poetins Rusland bouwt zijn nationale identiteit op overwinningen en heldendaden uit het verleden, vóór en na 1917, en houdt de herinnering aan de gruwelen van de eigen geschiedenis liever op een laag pitje.

Over de sprekers

Marc Jansen is auteur van De toekomst die nooit kwam. Hij doceerde vele jaren Rusland- en Oost-Europakunde aan de Universiteit van Amsterdam en publiceerde boeken en artikelen met betrekking tot dit vakgebied. In de tweede helft van de jaren tachtig woonde hij langere tijd in Moskou. Zijn voorlaatste boek was Grensland, een geschiedenis van Oekraïne, uit 2014.

Nanci Adler is hoogleraar Herinnering, Geschiedenis en Recht in relatie tot regimewisselingen alsmede programmaleider Genocidestudies aan het NIOD Instituut voor Oorlogs, Holocaust- en genocidestudies.

Hester den Boer is onderzoeksjournalist en auteur van Onderdrukt door de Verlosser (2019).

Raymond van den Boogaard (moderator) is historicus en journalist. Tussen 1982 en 1987 was hij correspondent in Moskou voor NRC Handelsblad. Later werkte hij voor die krant onder meer als chef van de kunstredactie en filmcriticus.