© Iwan Nikolajewitsch Kramskoj
Over sprookjes in de opera en het ballet

Toverkunst

Wat drijft serieuze kunstenaars ertoe om sprookjes op het toneel te zetten? En waarom is de toverkracht van die volksverhalen ook in onze tijd nog niet uitgewerkt? Een lezing van cultuurhistoricus Joep Leerssen over de achtergronden en aantrekkingskracht van sprookjes in de opera en het ballet. Inleiding en moderatie: Diederik Burgersdijk.

De operatraditie staat bol van sublieme, tragische thema’s – denk aan titels als Otello, Siegfried, Tosca, La traviata en Carmen. Maar sinds Webers Der Freischütz bestaat er ook een serieuze traditie die gebaseerd is op volksverhalen; en zelfs op dat soort volksverhalen dat in de negentiende eeuw graag aan kinderen werd verteld: sprookjes. Met name in de Russische traditie werd de ‘sprookjesopera’ geliefd bij componisten uit de generatie van Rimsky-Korsakov. Ook balletten als De notenkraker en Het zwanenmeer ontlenen hun stof hieraan.

Nationale Opera en Ballet thematiseren deze traditie in hun programmering van dit seizoen. In deze lezing verkent cultuurhistoricus Joep Leerssen het belang van magisch denken en artistiek enchantment in een post-romantische, moderniserende wereld. Moderator: Diederik Burgersdijk.
Let op: Locatie: Odeonzaal, Nationale Opera & Ballet.

Reserveer je tickets hier: https://www.operaballet.nl/nationale-opera-ballet/2022-2023/toverkunst#tickets

Over de sprekers

Joep Leerssen is literatuurhistoricus en emeritus hoogleraar Europese Studies aan de UvA. Hij is een internationaal erkende autoriteit op het gebied van nationale identiteitsvorming en Spinoza-laureaat. Leerssen is de auteur van onder meer National Thought in Europe (3e ed. 2018) en De Bronnen van het Vaderland (3e ed. 2015) en hoofdredacteur van de Encyclopedia of Romantic Nationalism in Europe (2e ed. 2022).

Diederik Burgersdijk is moderator bij SPUI25. Hij doceert Latijn en Oude Geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Hij is als gastonderzoeker verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, en aan het Radboud Institute for Culture and History (RICH) te Nijmegen. Bij Athenaeum, Polak & Van Gennep verschenen zijn boeken De Macht van de Traditie. Het keizerschap van Augustus en Constantijn (2016) en De Sluipwesp en de Leliën. Geloof en ongeloof in de klassieken (2018) en Gymnasium. Geschiedenis van een eliteschool (2022). In 2020 verscheen zijn eerste vertaling vanuit het Latijn, in samenwerking met Peter Burgersdijk en Richard Haasen: Cornelius Nepos. Macht en moraal, nagelaten werk.

Gerelateerde programma’s
02 02 26
How the Human Voice has Shaped History
From Breath to Body Politics

Why do we like listening to some people more than others? In a world suffused by speech – of politicians, influencers, salespeople and pundits alike – that question seems more relevant than ever. Join us for a panel conversation on how the power of a ‘good voice’ has been shaped and re-shaped in the last two centuries.

Datum
Maandag 2 feb 2026 20:00 uur
Locatie
SPUI25
11 09 25
Een fotografisch project over schaamte, identiteit en herinnering
Es gibt keine Sahne es gibt Krieg

In haar nieuwe project onderzoekt fotograaf Annaleen Louwes de erfenis van haar Duitse moeder, gevormd door de nasleep van de Tweede Wereldoorlog. Via beeld, audio en archiefmateriaal vervaagt de grens tussen herinnering en werkelijkheid. Hoe werkt collectieve schaamte door in een volgende generatie? Tijdens dit programma wordt die vraag in verschillende gesproken en muzikale bijdragen verder verkend.  

*Dit programma is volgeboekt, je kunt online meekijken met de livestream*

Datum
Donderdag 11 sep 2025 20:00 uur
Locatie
SPUI25
26 06 25
Naar een nieuw publiek debat
Stijl als antwoord (uitgesteld)

Het publieke debat is compleet stijlloos geworden, stelt Jonasz Dekkers in zijn nieuwe boek. Hij laat zien dat stijl, hoewel ogenschijnlijk ongrijpbaar, een diepgaand filosofisch concept is dat een cruciale rol speelt in iedere samenleving. Het is de lijm tussen vervreemde individuen in een geatomiseerde maatschappij. 

Datum
Donderdag 26 jun 2025 20:00 uur
Locatie
SPUI25